Ağız içinde oluşan ağrılı yaralara aft veya aftöz ülser denir. Bu yaralar, beyaz merkezli ve kırmızı kenarlı, delinmiş gibi görünen yaralardır. Dil, diş eti, yanak, damak gibi hassas bölgelerde ortaya çıkar ve yemek yeme, içecek tüketme gibi günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Aft, toplumda yaygın görülen bir ağız hastalığıdır ve görülme sıklığı yaklaşık olarak %20’ye kadar ulaşabilir.
Aftöz ülserin nedenleri arasında zayıf bağışıklık sistemi, vitamin ve mineral eksiklikleri, hormonal değişiklikler (özellikle ergenlik dönemi), çölyak hastalığı gibi faktörler bulunmaktadır. Aft, bulaşıcı bir hastalık değildir ve kadınlarda daha sık görülme eğilimindedir. İltihaplı bir doku ile çevrili olan aft yaraları genellikle kendi kendine iyileşir, ancak ciddi vakalarda iyileşme süreci 1.5 ayı bulabilir.
Aft yaraları büyüklüklerine göre iki kategoriye ayrılır: yarım santimden küçük olanlar “minör aft”, yarım santimden büyük olanlar ise “majör aft” olarak adlandırılır. Minör aftlar genellikle 10 gün içinde kendiliğinden geçebilirken, majör aftlar kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Eğer yılda üçten fazla atak geçiriyorsanız, altında yatan nedeni belirlemek için bir sağlık profesyoneline başvurmanız önerilir.
Aft oluşumunun kesin nedeni tam olarak bilinmese de şu faktörlerin etkisi gözlemlenmiştir:
- Düşük bağışıklık sistemi ve vücut direncinin düşmesi
- Genetik yatkınlık
- Hormonal bozukluklar ve değişiklikler
- Gıdalara karşı alerjik reaksiyonlar
- Zararlı alışkanlıklar (alkol, sigara vb.)
- Behçet hastalığı, çölyak hastalığı gibi bazı sağlık sorunları
- Bilinçsiz diş fırçalama nedeniyle meydana gelen tahribat
- Psikolojik rahatsızlıklar (stres, depresyon, kaygı)
- C ve D vitaminleri eksikliği
- Asidik meyve ve baharatların aşırı tüketimi
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Yanak ve dil ısırma alışkanlıkları
- Demir, folik asit ve B12 vitamin eksikliği
- Aftın belirtileri şunlar olabilir:
- Dilde, ağzın arkasında ve yumuşak damakta şiddetli ağrı ve yaralar
- Yara öncesinde karıncalanma ve sızlama hissi
- Kenarları kırmızı renkli, beyaz, gri veya sarı renkli yuvarlak yaralar
- Konuşurken hissedilen ve ağız içinde artan ağrı
- Ağızın dışına yayılan yaralar
- İlerleyen vakalarda şişmiş lenf düğümleri, ateş, yorgunluk ve halsizlik
Aft tedavisi için aşağıdaki yöntemler kullanılır:
Aftlar genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak ağrının kontrol altında tutulması ve iyileşmenin hızlandırılması amacıyla hekim önerisiyle anestezik, antiseptik ve anti-inflamatuar topikal tedaviler uygulanabilir.
İnatçı majör ülserlerde tablet veya enjeksiyon şeklinde sistemik tedaviler düşünülebilir.
Doğal yollarla ağrıyı azaltmak için su ve karbonat karışımından hazırlanan bir krem kullanabilir, tuzlu veya karbonatlı su ile gargara yapabilirsiniz.
Ağız içi sağlığınızı korumak için sağlıklı beslenmeye dikkat edin, düzenli olarak diş fırçalayın ve diş ipi kullanın.
Çocuklarda ve bebeklerde aft oluşumu, zayıf bağışıklık sistemi veya yetersiz beslenme gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Bu durumda doktora başvurulması önerilir.
Aft veya aftöz ülser ağız içinde oluşan ağrılı yaralardır. Görülme sıklığı yüksek olan bu rahatsızlığın nedenleri arasında zayıf bağışıklık sistemi, hormonal değişiklikler, beslenme eksiklikleri ve diğer faktörler yer almaktadır. Tedavide anestezik, antiseptik ve anti-inflamatuar topikal tedaviler kullanılabilir. Ayrıca, sağlıklı yaşam tarzı ve düzenli ağız hijyeni aft oluşumunu önlemek için önemlidir
