Addison
Addison hastalığı, böbrek üstü bezlerinin yeterli miktarda kortizol ve çoğu zaman aldosteron hormonu üretememesiyle ortaya çıkan nadir fakat ciddi bir hastalıktır. Tıpta primer adrenal yetmezlik olarak da bilinir.
Kortizol, vücudun stresle başa çıkmasını, metabolizmanın düzenlenmesini ve bağışıklık sisteminin dengelenmesini sağlar. Aldosteron ise tuz ve su dengesini korur. Bu hormonların yetersizliği, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiler ve tedavi edilmezse hayati risk doğurabilir.

Addison Hastalığı Belirtileri
Belirtiler genellikle yavaş gelişir ve başlangıçta başka hastalıklarla karıştırılabilir:
-
Sürekli yorgunluk ve halsizlik
-
Kilo kaybı ve iştahsızlık
-
Düşük tansiyon, baş dönmesi, bayılma
-
Ciltte koyulaşma (özellikle ağız içi, dirsek ve dizlerde)
-
Tuzlu yiyeceklara aşırı istek
-
Kas ve eklem ağrıları
-
Mide bulantısı, kusma, ishal
-
Psikolojik değişiklikler (depresyon, sinirlilik)
⚠️ Addison krizi (adrenal kriz): Aniden gelişen şiddetli halsizlik, tansiyon düşüklüğü, bilinç kaybı ve şok tablosudur. Acil tedavi gerektirir.
Addison Hastalığı Neden Olur?
-
Otoimmün reaksiyonlar: Bağışıklık sisteminin böbrek üstü bezlerine zarar vermesi (en sık neden).
-
Enfeksiyonlar: Tüberküloz, mantar veya viral enfeksiyonlar.
-
Tümörler veya cerrahi: Adrenal bezlerin alınması.
-
Genetik hastalıklar: Nadir kalıtsal sendromlar.
-
İlaçlar: Uzun süreli kortizon tedavisinin aniden kesilmesi.
Tanı Yöntemleri
Addison hastalığının tanısında:
-
Kan testleri: Kortizol ve ACTH düzeyleri ölçülür.
-
ACTH stimülasyon testi: Böbrek üstü bezlerinin kortizol üretme kapasitesi değerlendirilir.
-
Elektrolit testleri: Sodyum düşüklüğü ve potasyum yüksekliği görülebilir.
-
BT/MR görüntüleme: Bezlerin yapısı incelenir.
Addison Hastalığı Tedavisi
Tedavi ömür boyu sürer ve eksik hormonların yerine konulmasına dayanır:
-
Kortizol yerine koyma: Hidrokortizon, prednizolon veya eşdeğer ilaçlar.
-
Aldosteron yerine koyma: Florinef (fludrokortizon).
-
Tuz takviyesi: Özellikle yaz aylarında ve terleme arttığında önerilebilir.
Hastalar kriz riskine karşı yanlarında her zaman kortizol acil enjeksiyon kiti bulundurmalıdır.
Yaşam Tarzı Önerileri
-
Düzenli ilaç kullanımına dikkat edin.
-
Stres, enfeksiyon ve ameliyat gibi durumlarda doz ayarlaması için doktorunuza danışın.
-
Bol sıvı alın, dengeli beslenin.
-
Düzenli kontrol ve kan testlerini aksatmayın.
Addison Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Addison hastalığı nadir görülen ama tedavi edilmediğinde hayati risk oluşturan bir durumdur. Düzenli ilaç kullanımı, takip ve bilinçli yaşam tarzı ile kontrol altına alınabilir.