Atelektazi, solunum sistemindeki bronşların veya alveollerin tıkanması nedeniyle akciğerlerin belli bir bölgesinin veya tamamının hava ile şişmeyip çökmesi durumuna verilen isimdir. Bu durum, solunum sisteminin işlevselliğini etkileyebilir. Atelektazi, genellikle bronşların içeriden tıkanması, bronş dışı nedenlerle dışarıdan baskı uygulanması veya çeşitli hastalıkların sonucunda ortaya çıkabilir.
Solunum sistemi, trakea (soluk borusu) ile başlayıp bronşlar ve alveoller ile devam eder. Alveoller, gaz değişiminin gerçekleştiği keseciklerdir. Bronşlar içerisine mukus tıkaçları, tümörler veya yabancı cisimler girdiğinde içten tıkanabilirken, bronşlar dıştan tümörler, büyümüş damarlar veya genişlemiş lenf düğümleri gibi nedenlerle de tıkanabilir. Bu durum, ilgili bölgenin havasız kalmasına ve akciğer dokusunun çökmesine yol açar. Ayrıca, ameliyatlar veya göğüs hastalıkları sonrasında da atelektazi gelişebilir. Sigara kullanımı da risk faktörleri arasında yer alır.
Atelektazinin belirtileri, kendisiyle ilişkilendirilen hastalığın semptomlarıyla birleşerek ortaya çıkabilir. Bu belirtiler şunlar olabilir:
Nefes darlığı
Hava açlığı hissi
Sığ ve hızlı solunum
Uzun süreli öksürük
Hırıltılı solunum
Atelektazi tanısı, detaylı bir tıbbi öykü ve fiziksel muayenenin ardından çeşitli tetkiklerle netleştirilir. Tanı koymak için kullanılan yöntemler arasında şunlar yer alır:
Akciğer Röntgeni: Atelektazi genellikle ilk olarak röntgenle tespit edilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Akciğerin detaylı görüntüsünü elde etmek için kullanılır.
Arteriyel Kan Gazı Analizi: Kanın oksijen ve karbondioksit seviyelerini değerlendirerek solunum sıkıntısının derecesini belirler.
Bronkoskopi: Bir kamera yardımıyla bronşları inceleyerek tıkanıklıkları tespit eder.
Atelektazi tedavisi, temelde altta yatan nedenin tedavi edilmesine odaklanır. Mukus tıkaçlarıyla ilişkili ise öksürüğü destekleyen ilaçlar kullanılabilir. Solunum fizyoterapisi, mukusun temizlenmesine yardımcı olabilir, akciğer kapasitesini artırabilir ve hava akışını iyileştirebilir. Enfeksiyon nedenli ise uygun antibiyotikler reçete edilir.
Ameliyat sonrası komplikasyonlarda oksijen desteği sağlanarak tedavi mümkün olabilir. Yabancı cisim nedenli tıkanıklık durumunda bronkoskopi ile çıkarılabilir. Kronik atelektazilerde (uzun süreli çökme durumları), ameliyatla ilgili bölgenin çıkarılması gerekebilir. Bu tür tedaviler hem hastalığın iyileştirilmesine yardımcı olur hem de gelecekte tekrarlayan enfeksiyon riskini azaltır.
