Bebeklerde Ben Bilinci Nasıl Gelişir?
Bebeklerin gelişimini gözlemlemek, her gün yeni bir şey öğrenen, dünyayı keşfeden bu küçük varlıkların büyüleyici yolculuğunu takip etmek kesinlikle keyifli bir deneyimdir. Bebeklerin yaşlarına göre kazandıkları yetenekler ve farkındalıkları, bu büyüme sürecinin zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtır.
Bebeklerin benlik kavramı, kendileri hakkındaki düşünce ve algılarını ifade eden önemli bir kavramdır ve doğum anından itibaren gelişmeye başlar. Benlik kavramının oluşmasında temel etken, bireyin kendi deneyimleri ve çevresiyle etkileşimidir.
Benlik, kişinin kendisiyle ilgili sahip olduğu fikirleri içerir ve kendini nasıl tanıdığını yansıtır. Bu süreç bebeklik döneminde görsel tanıma, isimleri tanıma ve “ben, sen, biz” gibi kavramlara duyarlı hale gelme ile başlar.
Bebeklerin benlik kavramı ve ben bilinci gelişimi genellikle 22-24 aylıkken başlar. Bu dönemde bebekler, “ben, sen, biz” gibi üçüncü kişi zamirlerini öğrenirler. Ayrıca resimlerdeki nesnelerin isimlerini söyleyebilirler, yüzün farklı bölümlerini tanır ve gösterirler, tuvalet ihtiyaçlarını ifade edebilirler ve masal dinlemekten hoşlanırlar.
Bu dönemde, bebekler başka çocuklarla iletişim kurmayı öğrenerek oyun oynamaya başlarlar. Bağımsızlık duyguları artar, tek başlarına zaman geçirmek onları rahatsız etmez hale gelir. Aynada kendilerini tanırlar.
Benlik kavramının bebeklik döneminde başlaması, çocuğa bakım sağlayan kişilerin (anne, baba, aile büyükleri, bakıcı vb.) önemli bir rol oynadığını gösterir. Bu kişilerin çocuğa yaklaşımı, benlik algısının şekillenmesinde büyük bir etkiye sahiptir. Özellikle anne, bu ilişkide en önemli kişidir.
Anne, çocuğu kabul eden, sevgi ve takdirle yaklaşan bir tutum benimserse, çocuğun benlik algısı olumlu bir şekilde şekillenir. İlerleyen dönemlerde arkadaşlar ve okul çevresi de benlik algısının gelişiminde etkili olabilir, ancak aile, bu algının temelini atmada kritik bir rol oynar.
Olumlu bir benlik algısına sahip olan çocukların sosyal olarak daha aktif, amaçlarına odaklı, görünüşleriyle barışık, farklılıkları kabul etmeye daha açık, daha başarılı ve huzurlu bireyler olduğu bilinmektedir.
Bebeklikten itibaren benlik algısının olumlu bir şekilde şekillenmesi için aşağıdaki adımları takip etmek önemlidir:
Bebeğinizle fiziksel temas kurun ve onu sık sık kucağınıza alarak sarılın.
Bebeğinizin yaptığı hataları anlayışla karşılayın. Onu sakin bir şekilde anlatarak eğitin, kızıp bağırmak yerine.
Bebeğinizin yeni şeyler denediğinde onu takdir edin ve alkışlayın.
Bebeğiniz masadan başka bir şey almak istediğinde veya farklı bir oyuncak seçtiğinde engellemeyin, seçim yapmasına izin verin.
Nitelikli zaman geçirmeye özen gösterin. Fiziksel ihtiyaçlarının yanı sıra duygusal ihtiyaçlarına da vakit ayırın.
Benlik bilinci ve benlik algısının sağlıklı bir şekilde gelişmesi, bebeklerin temel güven ve güvensizlik dönemini aşmasında büyük bir rol oynar. Bebeğin terk edilmiş veya önemsenmemiş hissetmemesi son derece önemlidir.
Kendini tanıma süreci, fiziksel olarak değil aynı zamanda psikolojik olarak da bir süreçtir. Bebekler görsel algıları keşfetmeye başladıktan sonra, kendilerini tanımaya yönelik isteklerini ortaya koyarak bu süreci devam ettirirler. Sağlıklı bir benlik algısı, çocuğun ilerleyen dönemlerde güvenli ve sağlam bir temel üzerinde büyümesini sağlar.
