Cüzzam (Lepra)

Cüzzam Nasıl Bulaşır?

Cüzzam, uzun süreli yakın temas sonucu, enfekte bir kişinin burun ve ağız salgılarındaki bakterilerin solunmasıyla bulaşabilir.

Ancak hastalığın bulaşma riski çok düşüktür.

Kısa süreli temas veya tokalaşmak gibi gündelik etkileşimlerle bulaşmaz.

Hastalığın gelişmesi için genetik yatkınlık da önemlidir; herkes bu bakteriye karşı aynı duyarlılığa sahip değildir.

Cüzzam Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler, bakterinin vücutta hangi dokuyu etkilediğine bağlı olarak değişebilir.

Hastalık genellikle cilt ve sinir sistemini tutar.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Deride renk değişikliği (açık veya koyu lekeler)

• Deri üzerinde hissizlik veya uyuşma

• Kas güçsüzlüğü

• Ellerde ve ayaklarda duyu kaybı

• Deride kalınlaşma, kuruluk veya soyulma

• Burun tıkanıklığı veya burun kanaması

• Göz kuruluğu ve görme bozukluğu

Hastalığın ilerlemiş dönemlerinde sinir hasarına bağlı olarak el ve ayaklarda deformasyonlar görülebilir.

Cüzzam Türleri

Lepra hastalığı, vücuttaki bakteri yüküne ve bağışıklık sisteminin yanıtına göre farklı tiplerde görülür:

1. Tüberküloid Lepra:

   Bağışıklık sistemi güçlüdür, hastalık sınırlı alanlarda seyreder.

2. Lepromatöz Lepra:

   Bağışıklık zayıftır, ciltte yaygın lezyonlar ve sinir hasarı görülür.

3. Borderline Lepra (Ara Tip):

   İki form arasında yer alır; belirtiler hem sınırlı hem yaygın olabilir.

Cüzzam Tanısı Nasıl Konur?

Tanı genellikle klinik bulgulara dayanır.

Doktor, ciltteki lezyonların görünümü ve duyu kaybı varlığını değerlendirir.

Kesin tanı için:

• Cilt biyopsisi (mikroskop altında bakterinin görülmesi)

• Sinir biyopsisi

• PCR testi (bakteri DNA’sının tespiti) yapılabilir.

Cüzzam Tedavisi Nasıl Yapılır?

Cüzzam günümüzde tamamen tedavi edilebilen bir hastalıktır.

Tedavi, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önerilen Çoklu İlaç Tedavisi (Multi-Drug Therapy – MDT) ile yapılır.

Tedavi İçeriği:

• Rifampisin, Dapson ve Klofazimin isimli antibiyotikler birlikte kullanılır.

• Tedavi süresi genellikle 6 ila 12 ay arasında değişir.

• İlaçlar ücretsiz olarak DSÖ programı kapsamında hastalara ulaştırılır.

Tedaviye erken başlanırsa sinir hasarı oluşmaz ve kişi tam olarak iyileşir.

Cüzzam Bulaşıcı mı?

Evet, ancak yalnızca tedavi edilmemiş vakalar bulaşıcıdır.

Tedaviye başlanmasından 48 saat sonra bulaşıcılık tamamen ortadan kalkar.

Bu nedenle erken tanı, hem kişinin sağlığı hem de toplum sağlığı açısından büyük önem taşır.

Cüzzamdan Korunma Yolları

• Enfekte kişilerle uzun süreli temastan kaçınmak

• Cilt lezyonları veya sinir belirtileri fark edildiğinde doktora başvurmak

• Bağışıklık sistemini güçlü tutmak

• Temel hijyen kurallarına uymak

• Riskli bölgelerde BCG aşısı yaptırmak (kısmi koruma sağlar)

Cüzzamın Tedavi Edilmemesi Durumunda Ne Olur?

Tedavi edilmeyen cüzzam, sinirlerde geri dönüşsüz hasara ve şekil bozukluklarına yol açabilir.

İleri evrelerde:

• El ve ayak deformiteleri,

• Gözlerde kalıcı görme kaybı,

• Ciltte kalınlaşma ve ülserler görülebilir.

Bu nedenle erken teşhis, hastalığın seyrini belirleyen en önemli faktördür.