Şarbon Nedir?
Şarbon, Bacillus anthracis adlı bakterinin neden olduğu nadir fakat ciddi bir hastalıktır. Bu hastalık, genellikle çiftlik hayvanları ve vahşi hayvanlar arasında yaygın olan bir bakteri tarafından tetiklenir. İnsanlar, hasta hayvanlarla doğrudan veya dolaylı temas sonucu enfekte olabilirler. Şarbon, dünya genelinde çeşitli bölgelerde görülen bir hastalıktır. Özellikle Orta Amerika, Güney Amerika, Sahra altı Afrika, Orta Asya, Güneybatı Asya, Güney Avrupa, Doğu Avrupa ve Karayipler gibi bölgelerde sıkça rastlanır.
Şarbon Nasıl Bulaşır?
Şarbon bakterileri genellikle deri yaraları aracılığıyla vücuda giriş yapar. Ayrıca, enfekte hayvanların etinin tüketilmesi veya bakteri sporlarının solunması da şarbon enfeksiyonuna yol açabilir. Bir dikkate değer örnek, 2001 yılında posta yoluyla gönderilen sporlar ile gerçekleştirilen bir biyolojik terör saldırısıdır. Sporlarla temas sonucu 22 kişi şarbon geliştirmiş ve beşi hayatını kaybetmiştir. Şarbon ayrıca Birinci Dünya Savaşı sırasında biyolojik bir silah olarak kullanılmıştır.
Şarbon Belirtileri ve Türleri
Şarbon, enfekte olan kişinin temas şekline bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. İşte şarbonun türlerine göre belirti ve semptomlar:
Kutanöz Şarbon: Kutanöz şarbon, en yaygın bulaşma yolu olan cilt teması sonucu ortaya çıkar. Belirtileri arasında cilt yüzeyinde hızla büyüyen, siyah merkezli ağrısız yaralar, lenf bezlerinde şişme, ateş ve baş ağrısı bulunur.
Gastrointestinal Şarbon: Bu tür, genellikle enfekte hayvanların etinin yetersiz pişirilmesi sonucu oluşur. Belirtileri mide bulantısı, kusma, ateş, baş ağrısı, yutma güçlüğü, boyun şişmesi, iştahsızlık, karın ağrısı ve kanlı ishal içerir.
Solunan Şarbon: Solunan şarbon, bakteri sporlarının solunması sonucu gelişir. Belirtileri boğaz ağrısı, hafif ateş, yorgunluk, kas ağrıları, kan tükürme, menenjit, mide bulantısı, nefes almada güçlük, nefes darlığı ve şok içerir.
Enjeksiyon Şarbonu: Avrupa’da yasa dışı uyuşturucu enjeksiyonları ile bulaşan bir türdür. Belirtileri enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik, şok, çoklu organ yetmezliği ve menenjit içerir.
Şarbon Nasıl Teşhis Edilir?
Şarbon teşhisi, şarbona maruz kalma riski ve semptomlar göz önünde bulundurularak yapılır. İlk olarak, grip veya diğer hastalıkların neden olabileceği belirtiler dışlanır. Şüpheli durumlarda, şarbonu teşhis etmek için cilt testleri, kan testleri, dışkı testleri ve omurilik sıvısı testleri kullanılabilir. Röntgen veya bilgisayarlı tomografi taramaları da şarbonun solunum yolu ile bulaşmasını değerlendirmek için kullanılabilir.
Şarbon Nasıl Tedavi Edilir?
Şarbon tedavisi, erken teşhis çok önemlidir. En yaygın tedavi yöntemi, doktor tarafından reçete edilen antibiyotik ilaçlardır. Antibiyotikler, enfekte olmuş bakterilere karşı etkilidir ve hastalığın yayılmasını durdurabilir. Ayrıca, şarbon toksinlerini vücuttan uzaklaştırmak için antitoksin tedavileri de kullanılabilir.
Solunan şarbon vakaları tedaviye zor yanıt verebilir ve ölümcül olabilir. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi hayati önem taşır. Ayrıca şarbon hastaları destekleyici bakım alabilirler. Bu, hastaların damar yoluyla sıvı verilmesi, ventilatör kullanılması ve ilaçlarla dolaşım sistemi desteklemeyi içerebilir.
Şarbon Nasıl Önlenir?
Şarbonu önlemek için aşağıdaki önlemler alınabilir:
Risk altındaki bölgelerde yaşayan veya seyahat eden kişiler, çiftlik hayvanları veya hayvansal ürünlerle teması sınırlamalı ve eti iyi pişirmelidir.
Veteriner hekimler, avcılar ve yüksek riskli mesleklerde çalışanlar, şarbon aşısı ve koruyucu ekipman kullanmalıdır.
Hayvanlar düzenli olarak aşılanmalıdır.
Şarbon bulaşma riski taşıyan bölgelerde, uygun hijyen ve koruyucu önlemler alınmalıdır.
Şarbon, erken teşhis ve tedavi ile başarılı bir şekilde yönetilebilen ciddi bir hastalıktır.
