Zona Nedir?
Zona hastalığı, viral bir sinir enfeksiyonu olan Varicella zoster virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Bu hastalık vücudun herhangi bir bölgesinde görünebilir, ancak genellikle gövdenin sol veya sağ tarafında tek bir kabarcık şeridi şeklinde ortaya çıkar. Zona, suçiçeği hastalığına neden olan aynı virüsün tekrar aktivasyonu sonucu gelişir. Suçiçeği geçiren bir kişide virüs, omuriliği ve beyin yakınındaki sinir dokusunda inaktif olarak kalır ve yıllar sonra yeniden aktif hale gelebilir, bu da zona belirtilerine yol açar.
Zona Nedenleri
Zona hastalığı, Varicella zoster virüsünün tekrar aktivasyonu sonucu ortaya çıkar. Suçiçeği geçiren hemen herkes bu risk altındadır, ancak her suçiçeği geçiren kişi zona geliştirmez. Virüs, vücudun sinir sistemine yerleşerek uzun süre uykuda kalabilir ve daha sonra aktif hale geçerek zona hastalığını tetikleyebilir.
Zona oluşumunun tam olarak neden kaynaklandığı hala net değildir, ancak yaşlanma süreci bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve bu da zona riskini artırabilir. Zona, genellikle yaşlı yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha sık görülür.
Zona Belirtiler
Zona hastalığının belirtileri ve semptomları genellikle vücudun tek bir tarafında yoğunlaşır. Belirtiler arasında ağrı, yanma, uyuşma, karıncalanma, kırmızı döküntüler, dokunmaya karşı hassasiyet ve içi sıvı dolu kabarcıklar yer alır. Nadiren bazı vakalarda ateş, baş ağrısı, ışığa duyarlılık ve yorgunluk gibi ek semptomlar da görülebilir.
Ağrı, genellikle zona hastalığının ilk belirtisi olup bazı durumlarda oldukça şiddetli olabilir. Döküntüler, genellikle gövdenin sağ veya sol tarafında kabarcık şeridi olarak görünür, ancak nadiren yüz, boyun veya göz çevresinde de görülebilir.
Göz yakınında gelişen zona, oftalmik zona olarak adlandırılır ve ciddi göz enfeksiyonlarına ve kalıcı görme kaybına yol açabilir. Belirli sinirlerin etkilenmesi durumunda beyin iltihabı, yüz felci veya işitme problemleri ortaya çıkabilir. Zona döküntülerine bakteriyel enfeksiyonlar da eşlik edebilir.
Zona Tanı Yöntemleri
Zona hastalığının teşhisi için doktorlar, hastanın tıbbi geçmişini inceleyerek ve fiziksel muayene yaparak başlarlar. Genellikle döküntülerin görünümü ve kabarcıkların tipik yerleşim yeri teşhis için yeterli olabilir. Ancak bazı durumlarda, doktorlar doku örneği veya kabarcık kültürü alarak laboratuvar testleri yapabilirler.
Zona Tedavi Yöntemleri
Zona hastalığının kendiliğinden iyileşebileceği göz önüne alındığında, spesifik bir tedavi bulunmamaktadır. Ancak erken tedavi, belirtilerin hafifletilmesine ve komplikasyon riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
Zona hastaları alkolden kaçınmalıdır, çünkü alkol ilaçların etkisini azaltabilir ve özellikle yaşlı yetişkinlerde baş dönmesi gibi yan etkilere neden olabilir.
Ayrıca, zona hastaları kabarcıklar bulaşıcı olduğu için temas etmeden ve kabuk bağlayana kadar başkalarına bulaştırmamak önemlidir.
Zona Nasıl Önlenir?
Zona hastalığını önlemek için iki aşı mevcuttur. Suçiçeği aşısı, suçiçeği hastalığını engellemek için kullanılır ve her yaşta suçiçeği geçirmemiş kişilere önerilir. Zona aşısı ise doğrudan zona hastalığının ortaya çıkmasını veya ciddi komplikasyonlara yol açmasını engellemek için geliştirilmiştir. 50 yaşın üzerindeki bireylere ve 60 yaşın üzerindeki bireylere önerilir.
